Een mens beschikt over een scala aan emoties. Waarom geven we dan nu specifiek aandacht aan boosheid? Ten eerste omdat het een emotie is die voor de meeste frictie leidt. Daarnaast is het één van de moeilijkste emoties om mee om te gaan. Zowel voor de emotiedrager als zijn omgeving. Met dit artikel willen we wat handvatten aanreiken voor mensen die (veel) te maken hebben met boosheid. Onder andere wat boosheid is en wat de gevolgen zijn. Maar ook hoe je er het beste mee om kan gaan.
Kort gezegd is boosheid een emotie waarbij er uiting wordt gegeven aan onderliggende frustraties. Een frustratie die overal over kan gaan, onbegrip van de omgeving of juist onbegrip over jezelf. Op het moment dat frustratie toeneemt, neemt ook de emotionele spanning toe. Die zorgt ervoor dat ons hart sneller gaat kloppen. Dit is een reactie van het lichaam op potentieel gevaar. Boosheid is dus een signaal voor de buitenwereld dat de persoon zelf ‘iets’ als bedreigend ervaart. Daarbij is het voor de persoon zelf een uitlaatklep om de spanning te doen afnemen door het te uiten. Afhankelijk van je (opgestapelde) ervaringen (karakter) en de mate van niet gehoord zijn (frustratie), kan boosheid steeds vaker optreden. Het gevaar is dat je het effect op anderen steeds ‘normaler’ gaat vinden. Het is een bekend patroon geworden, die je hersenen herkennen en daardoor steeds weer oproepen.
Het instinct van de omgeving (de ander) van een boze persoon zegt direct dat er gevaar dreigt. Het gevolg is dat anderen ook boos worden of juist bang. En juist dit gedrag vertelt ons veel over het trauma van de persoon die zo boos wordt. We kunnen dus van de reacties vanuit de omgeving heel veel leren. Zo kan het zijn dat anderen daardoor afschrikken en de boze persoon alleen laten. Je ziet dan het thema: alleen gelaten worden, zich herhalen. Dit is pure stress en angst voor zo’n iemand. Het zou maar zo kunnen zijn dat iemand dit van zijn prille jeugd zo heeft ervaren en daardoor vaak onder stress heeft komen te staan. Deze imprent laat in een soortgelijke situatie direct alle alarmbellen rinkelen en zijn primaire reactie van vechten (boos worden) aanzetten. Ook zou het kunnen zijn dat de omgeving boos en fel terug reageert. Dit kan voor de persoon weer een herhaling zijn in het thema afwijzing. Als je vanaf je vroege jeugd afwijzing ervaart, is er veel stress. Je moet immers overleven en bent afhankelijk van de ander.
Als een boos persoon realiseert wat het effect van zijn gedrag op anderen is, frustreert hij of zij zich nog meer. Dat maakt dat de reactie van de ander ook bij hem vanbinnen verinnerlijkt en hij zelf gaat geloven dat hij niet deugt en daarmee faalgevoelens krijgt. Kortom, boosheid tonen verstoort de dynamiek van een omgeving vaak op een heftige manier. En het gedrag van de omgeving kan de boosheid versterken. Bovendien versterkt dit ook het miskende gevoel bij de persoon zelf. Dit is veel pijn lijden, wat er wel in boosheid uitkomt, maar doordat weinigen zijn taal (boosheid) begrijpen, niet de juiste aandacht krijgt, waardoor de pijn vast gaat zitten in het lichaam. Het lichaam spreekt wel door boosheid maar wordt niet recht gehoord.
“Boosheid is niet slecht”
Ten eerste is boos zijn, geen verkeerde emotie. Het is immers een signaal van onderliggende pijn. Dit heeft daarom twee belangrijke oplossingen, de persoon die boosheid ervaart, moet zijn onderliggende frustraties onderzoeken en doorwerken. De omgeving moet juist door de boosheid van de ander heen kijken en er achter zien te komen wat de onderliggende pijn is. Als er veel frustratie is opgebouwd, dan is boosheid goed. Want het wordt voor jezelf en anderen duidelijk dat er iets aan de hand is. Daarbij helpt het boos zijn om je spanning te uiten, zodat de emotionele stress afneemt. Uiteraard is de belangrijkste methode, om met boosheid om te gaan, de frustraties niet zover te laten komen dat het leidt tot woede uitbarstingen.
Om boosheid bij jezelf te voorkomen heb je dus eerst wat te doorwerken voordat je over je frustraties kan praten. Ben je er aan toe, neem dan op een moment dat je ontspannen bent, de tijd om met je omgeving te praten over jouw specifieke behoeften in je boze buien. Wat verwacht je van de ander? Wil je met rust gelaten worden of juist dat er met je gepraat wordt, etc. Vraag de ander je te helpen op dat moeilijke moment. Laat de ander weten dat je iets als vervelend ervaart. Of dat je ergens geen oplossing voor weet. Het kan vervelend zijn om er over te praten, maar je onmacht toegeven is een mooie eerste stap in dit moeilijke proces. Vraag de ander of hij ook wil oefenen in het niet persoonlijk maken van jouw gedrag. Vertel dat het jouw onmacht is.
Enkele tips voor degenen die in de omgeving van een boos iemand aanwezig zijn:
Merk je dat je snel boos wordt? Breng je frustraties in beeld en probeer die samen met je omgeving af te zwakken of op te lossen. Praat met anderen en je zult merken dat de frustraties vaak minder erg of zelfs ongegrond zijn. Heb je hulp nodig met je eigen boosheid of van iemand in je omgeving? Neem dan contact met ons op als je er niet uitkomt.